ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อสุขภาพ
(ปราโมทย์,
2548 ; อัมพร,2540;
บุญวดี
,2539)
แนวคิดเกี่ยวกับการเกิดปัญหาสุขภาพจิตมีหลายมุมมอง
เนื่องจากจิตใจของมนุษย์เป็นเรื่องละเอียดอ่อน
ความผิดปกติทางจิตเป็นภาวะที่ค่อนข้างยุ่งยาก
ซับซ้อน
และมีสาเหตุจากหลายปัจจัยมุมมองของการเกดปัญหาสุขภาพจิตของศาสตร์ด้านต่างๆ
จึงมีความแตกต่างกัน
สามารถจำแนกได้ 3
มุมมองได้แก่
1.
มุมมองด้านการแพทย์
ได้อธิบายสาเหตุความผิดปกติทางจิต
โดยมีฐานความคิดอยู่ 3
ทฤษฎี 1.1
ทฤษฎีที่เชื่อว่าความผิดปกติทางจิตเกิดจากพันธุกรรม
การศึกษากลุ่มแฝดคนละใบจำนวน
5,000
คู่
ซึ่งหนึ่งคนในคู่แฝดถูกวินิจฉัยว่าเป็นโรคจิตเภท
พบว่าร้อยละ 15
ของคู่แฝดเป็นโรคนี้เช่นกัน
และในกลุ่มแฝดไข่ใบเดียวกันพบร้อยละ
86
เช่นเดียวกันกับการศึกษาของประเทศอังกฤษ
ที่พบว่า แฝดที่เกิดจากไข่ใบเดียวกัน
มีโอกาสเป็นโรคจิตเภทได้มากกว่าแฝดที่เกิดจากไข่คนละใบและไม่ใช่พบเฉพาะในโรคจิตเภทเท่านั้น
ยังพบลักษณะถ่ายทอดทางพันธุกรรมในโรคอารมณ์แปรปรวน
(mood
disorder) และโรคประสาทย้ำคิดย้ำทำ
(obsessive-compulsive)
(Kaplan and Sadock,1985 ; Gottesman,1991)
ปัจจัยทางพันธุกรรมเป็นปัจจัยที่ค้านกับความเห็นเกี่ยวกับอาการทางจิตเวทที่ว่าเป็นผลจากการเลี้ยงดู
หรือความเครียด
โรคทางจิตเวทในปัจจุบันที่พบว่า
พันธุกรรมมีบทบาทในการเกิดโรคอย่างมาก
คือ โรคอารมณ์แปรปรวน(mood
disorder) โรคจิตเภท
(schizophrenia)
และภาวะสมองเสื่อมชนิดอัลไซเมอร์(Alzheimer’s
disease) โอเวน
โอโดโนแวนและกอตแมน คาลแมน
และซาดอค (Owen
and Gottesman,1991,2002 ; Kallman,1946 and Sadock, 1985)
ได้รายงานการศึกษาโรคอารมณ์แปรปรวนในผู้ป่วย
พบว่ามีพี่น้องพ่อแม่เดียวกันที่ป่วยเป็นโรคนี้ด้วยร้อยละ
23
แต่มีพี่น้องต่างพ่อแม่กันที่ป่วยเป็นโรคนี้เพียงร้อยละ
17
1.2
ทฤษฎีที่เชื่อว่า
ความผิดปกติทางจิตเกิดจากสาเหตุทางกาย
กลุ่มทฤษฎีนี้
เชื่อว่าโรคจิตมีสาเหตุจากความผิดปกติทางรางกายในระบบใดระบบหนึ่ง
ซึ้งส่วนใหญ่เป็นพยาธิสภาพของสมอง
ความผิดปกติของการเผาผลาญอาหาร
(metabolism)
หรือความผิดปกติของต่อมไร้ท่อเป็นการสะท้อนความเชื่อที่ว่า
การทำงานของสมองทำให้เกิดพฤติกรรม
ความคิดและอารมณ์มิใช้เพียงจิตใจ
ซึ่งเสมือนนามธรรม
มีการศึกษาสมองทั้งในแง่กายวิภาค
(neuroanatomy)
สรีรวิทยา
(neurophysiology)
และชีวเคมี
(neurobiochemistry)
โดยเฉพาะด้านชีวเคมีซึ่งได้รับการศึกษาและพิสูจน์จนได้คำตอบเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงระดับการสื่อสารประสาท
(neurotransmitters)
ต่างๆกับการเกิดโรคและอาการทางจิตเวชอย่างมากในช่วง
20
ปีที่ผ่านมา การศึกษาความผิดปกติทางชีวเคมีในร่างกายของผู้ป่วยโรคจิตพบว่า
กลุ่มผู้มีอาการผิดปกติทางจิตมีการทำงานของระบบประสาทส่วนกลางในส่วนของสารสื่อประสาท
(neurotransmitter)
กลุ่มเอมีน(amine)
ได้แก่
ซีโรโตนิน(serotonin)
นอร์อีพิเนฟริน
(norepinephrine)
โดปามีน(dopamine)
ไม่สมดุล
เช่นในโรคจิตเภท พบว่า
โดปามีนเพิ่มขึ้น กลุ่มผู้ป่วยซึมเศร้า
ซีโรโตนินและนอร์อีพิเนฟรินลดลง
สถาบันสุขภาพจิตแห่งชาติของสหรัฐอเมริกา(National
Institute of Mental Health)
ได้ศึกษาการสังเคราะห์โดปามีนในผู้ป่วยจิตเภทโดยตั้งสมมุติฐานไว้
3
ประการคือ(Kaplan
and sadock,1994; Monk,1987; Stanley 1989; บุญวดี,2529)
1.มีสารโดปามีนเพิ่มขึ้นที่
ซิปแนป(synapse)
ของระบบสังเคราะห์โดปามีน 2.
มีจำนวนตัวรับหลังซิปแนป(post
synapse receptor ) เพิ่มขึ้นจากการเพิ่มขึ้นของโดปามีน
3.มีปฏิกิริยาที่เปลี่ยนแปลงที่ไม่สมดุลเกิดขึ้นระหว่าง
acetyl
choline,bopamine และกรดแกมมาอมิโนบิวทีริกg-aminobutyric
acid,GABA)
การทำงานของระบบประสาทส่วนกลางมีส่ารสื่อนำประสาท(neurotransmitter)
กลุ่มเอมีน(amine)
ได้แก่ซีโรโทนิน
โดปามีน และ นอร์อิพิเนฟริน
(serotonin,
dopamine andnorepinephrine) ติดต่อกับเซลล์ประสาทจำนวนมาก
ทำให้ประสาทส่วนต่างๆ
สามารถติกต่อกันได้สารสิอนำประสาทถูกสร้างขึ้นในเลือด
แล้วถูกเก็บไว้บริเวณเส้นเลือดฝอย
เรียกว่า เส้นเลือดฝอยซินแนปติก
(synaptic
vesicle) ซึ่งอยู่ในเซลล์ประสาทเมื่อประสาทถูกกระตุ้นด้วยความคิด
ความรู้สึกเซลล์ปนะสาทจะปล่อยสารสื่อนำประสาทออกไปทำปฏิกิริยากับตัวรับประสาท
(receptor)
บริเวณที่เรียกว่าประสาทโพสต์ซินแนปติก
(post
synaptic nerve) หลังจากนั้นสารสื่อนำประสาทก็จะถูกทำให้หมดฤทธิ์
โดยถูกดูดกลับเข้าสู่ประสาทพรีซินแนปติก
(presynaptic
nerve) เป็นส่วนใหญ่
ส่วนที่เหลือน้อยก็จะถูกทำลาย
โดยวิธีการสังเคราะห์เป็น
5-Hydroxyindole
Acetic Acid (5-HIAA)ซึ่งสามารถตรวจพบได้ในน้ำไขสันหลัง
จากการศึกษาพบว่าในผู้ป่วยซึมเศร้า
และฆ่าตัวตาย จะมี5-HIAAในน้ำไขสันหลังลดลง
(Monk,
1987)
สาเหตุทางร่างกาย
การเจ็บป่วยเรื้อรังหรือโรคบางชนิด
เช่นโรคไต ความดันโลหิตสูง
โรคหัวใจ ซึ่งต้องใช้เวลาในการรักษาพยาบาลนาน
หรือไม่สามารถรักษาได้
ทำให้เกิดความคับข้องใจและวิตกกังวล
อารมณ์หงุดหงิด ฉุนเฉียวง่าย
อ่อนเพลีย อันเป็นสาเหตุทำให้สุขภาพจิตเสื่อมโทรม
ความพิการต่างๆ เช่น หลังโก่ง
ตาบอด หูหนวก เป็นใบ้ ขาขาด
ความบกพร่องนี้ทำให้เกิดปมด้อยและก่อให้เกิดสุขภาพจิตที่ผิดปกติ
หรืออาจจะเนื่องมาจากพยาธิสภาพสมอง
เช่น โรคสมองเสื่อมในวัยชรา
(senile
dementia) โรคสมองเสื่อมก่อนวัย
(Alzheimer
disease) ซึ่งอาจนำไปสู่อาการทางจิตประสาทได้
1.3
ทฤษฎีที่เชื่อว่าความผิดปกติทางจิตเกิดจากสิ่งแวดล้อม
สิ่งแวดล้อมที่มีอิทธิพลต่อจิตใจและพฤติกรรมมีมาก
ที่สำคัญที่สุดคือ ครอบครัว
เป็นสิ่งแวดล้อมที่หล่อหลอมบุคลิกภาพ
นิสัยและสมรรถภาพในการปรับตัว
ซึ่งมาจากการเลี้ยงดูของบุคคลในครอบครัวนั่นเอง
การศึกษาพบว่าเด็กที่มาจากครอบครัวที่แตกแยก
มักมีพฤติกรรม เช่น นิสัยลักขโมย
อันธพาล ติดสารเสพติด
สิ่งแวดล้อมเป็นผลรวมของปรากฏการณ์ทีเกิดขึ้นอยู่โดยรอบ
และมีอิทธิพลต่อความเป็นอยู่ของชีวิต
สิ่งแวดล้อมที่อยู่รอบตัวมนุษย์
อาจแบ่งออกเป็น 2
ประเภท
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น